Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası

Devlet memurluğundan çıkarma cezası, kamu görevlilerine yönelik uygulanan disiplin cezaları arasında en ağırıdır ve hem maddi hem de manevi açıdan ciddi sonuçlar doğurur. Bu ceza, memurun kamu görevinden tamamen uzaklaştırılmasına ve tekrar memuriyete atanamamasına neden olur. Devlet memurlarının uyması gereken disiplin kurallarına aykırı hareket etmeleri durumunda, ilgili mevzuat çerçevesinde memuriyetten çıkarma yaptırımı uygulanabilir.

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasının Hukuki Dayanakları

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na (DMK) göre, memurluktan çıkarma cezası, belirli ihlaller durumunda uygulanabilir. Kanunun 125. maddesi kapsamında, bu cezaya neden olabilecek 12 farklı fiil ve davranış sıralanmıştır. Bu fiillerin bazıları aşağıdaki gibidir:

1. Kamu Düzenini Bozan Eylemlere Katılmak

Memurların ideolojik veya siyasi faaliyetlerle kamu düzeni ve çalışma ortamını bozması yasaklanmıştır. Boykot, grev veya kamu hizmetlerini aksatma gibi eylemler, memurluktan çıkarma cezasına yol açabilir. Bu yasak, memurların tarafsız ve şeffaf bir şekilde kamu hizmeti sunmasını temin etmek amacıyla getirilmiştir.

2. Yasaklanmış Yayınların Hazırlanması ve Dağıtılması

Siyasi veya ideolojik amaca hizmet eden yayınların basımı, çoğaltılması ya da dağıtılması durumunda memurluktan çıkarma cezası uygulanabilir. Ancak bu durumda memurun, fiili kamu görevini kullanarak gerçekleştirip gerçekleştirmediği dikkatle incelenmelidir. Zira Anayasa, düşünce ve ifade özgürlüğünü koruma altına almıştır.

3. Siyasi Partiye Üyelik

657 sayılı Kanun’un ilgili maddesine göre, devlet memurlarının herhangi bir siyasi partiye üye olması kesinlikle yasaktır. Anayasa’nın 68. maddesi de bu yasağı desteklemektedir. Bu nedenle, siyasi partilere üyelik, memuriyetle bağdaşmayan bir davranış olarak kabul edilir ve çıkarma cezasına neden olabilir.

4. Özürsüz Olarak Uzun Süreli Devamsızlık

Bir memurun, geçerli bir mazereti olmaksızın bir yıl içerisinde toplam 20 gün göreve gelmemesi durumunda memuriyetten çıkarma cezası uygulanabilir. Bu süre, aralıksız olmak zorunda değildir. Ancak, ilgili kısımda dikkat edilmesi gereken bir nokta, 20 gün dolmadan memura ihtar ya da düzeltme fırsatının tanınmasıdır.

5. Gizli Bilgilerin Açıklanması

657 sayılı Kanun’un 31. maddesi, kamu hizmetiyle ilgili gizli bilgilerin memurlar tarafından herhangi bir şekilde ifşa edilmesini yasaklamaktadır. Bu yasak, memurun görevinden ayrılmış olması durumunda dahi geçerlidir. Gizli bilgilerin açıklanması, sadece disiplin cezasıyla değil, aynı zamanda cezai yaptırımlarla da sonuçlanabilir.

6. Yüz Kızartıcı Suçların İşlenmesi

Yüz kızartıcı suçları işleyen memurlar, memuriyet vakarına aykırı davrandığı için bu cezaya çarptırılabilir. Bu tür suçların kapsamı, ilgili kanunlar ve genel ahlak kuralları çerçevesinde değerlendirilir.

7. Terör Örgütleriyle İşbirliği

Terör örgütleriyle eylem birliği içinde olmak, bu örgütlere yardım etmek ya da propaganda yapmak, memuriyetten çıkarılmayı gerektiren en ciddi fiiller arasındadır.

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasında Savunma Hakkı

• Savunma Hakkı: Anayasa ve Devlet Memurları Kanunu, savunma hakkı tanınmadan hiçbir memura disiplin cezası verilemeyeceğini belirtir. Savunma hakkı olmadan verilen çıkarma cezası hukuka aykırıdır.

• Savunma Süresi: Memura savunma hazırlaması için en az 7 gün süre tanınmalıdır. Dosyanın kapsamı ve cezanın ağırlığı dikkate alınarak yeterli süre verilmelidir. Yetersiz süre, savunma hakkının ihlali anlamına gelir.

• Savunma Hakkının Kapsamı: Memur, soruşturma evrakını inceleyebilir, tanık dinletebilir ve disiplin kurulunda sözlü veya yazılı savunma yapabilir. Bu haklar, özellikle memurluktan çıkarma gibi ağır cezalarda büyük önem taşır.

• Savunma Hakkından Vazgeçme: Memur, belirtilen sürede savunma yapmazsa savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Ancak, sürenin usulüne uygun tebliğ edilmemesi veya memurun haklı mazeretlerinin dikkate alınmaması durumunda bu geçerli değildir.

• Hukuki Yardım: Memurluktan çıkarma cezası gibi ciddi durumlarda, savunma hakkının etkin kullanılması ve hukuka uygun bir süreç için profesyonel hukuki destek alınması önemlidir.

  
  

Memuriyetten Çıkarma Cezasına İtiraz ve Yargı Süreci

• İdari İtiraz: Disiplin cezasına maruz kalan memurlar, bağlı oldukları kurumun disiplin kuruluna itiraz edebilirler.

• İdari Yargıya Başvuru: Memurluktan çıkarılan kişiler, kararın iptali için idare mahkemelerine başvurabilirler. Dava açma süresi, kararın tebliğinden itibaren 60 gündür.

• Danıştay İncelemesi: İlk derece mahkemesi kararına itiraz halinde, Danıştay temyiz merci olarak inceleme yapabilir.

  
  

Ceza Kovuşturması ile Disiplin Kovuşturmasının Bir Arada Yürütülmesi

• Bağımsız Süreçler: Ceza ve disiplin kovuşturmaları birbirinden bağımsızdır. Ceza mahkemesi beraat kararı verse bile disiplin cezası uygulanabilir.

• Etkileşim: İdari yargı süreci, ceza mahkemesindeki yargılamayı etkileyebilir. Memurun suçsuz olduğu yargı kararıyla kesinleşirse, disiplin cezasının iptali gündeme gelebilir.

• Hukuki Dayanak: Ceza soruşturması sonuçları, disiplin kovuşturmasında delil olarak kullanılabilir.

Bu metin, devlet memurlarının disiplin süreciyle ilgili ayrıntılı bilgiler sunmakta ve hukuki çerçevede dikkat edilmesi gereken hususları açıklamaktadır. Disiplin cezalarına maruz kalan memurların, süreci dikkatle takip etmeleri ve gerektiğinde hukuki destek almaları büyük önem taşımaktadır.