Boşanma Hukuku

Boşanma Hukuku Nedir?

Boşanma hukuku, eşler arasındaki evlilik birliğinin mahkeme kararıyla sona erdirilmesini düzenleyen hukuki kurallar bütünüdür. Türk hukukunda boşanma, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Aile Hukuku başlığı altında düzenlenmiş olup, evlilik birliğinin sona ermesine ilişkin süreçler ve bu süreçte ortaya çıkabilecek hukuki meseleleri kapsamaktadır. Boşanma davası açılmasıyla birlikte aşağıdaki konular da boşanma hukuku çerçevesinde değerlendirilmektedir:

• Velayet

• Nafaka (tedbir, iştirak, yoksulluk ve yardım nafakası)

• Maddi ve manevi tazminat

• Mal paylaşımı

• Ziynet ve mehir alacağı

• Çocukla kişisel ilişki düzenlemesi

  
  

Boşanma Hangi Kanuna Tabidir?

Türk hukukunda boşanma, 1 Ocak 2002’de yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na tabidir. Medeni Kanun’un "Aile Hukuku" başlığını taşıyan ikinci kitabında, evlilik birliği, boşanma ve boşanmaya bağlı sonuçlar detaylı şekilde düzenlenmiştir.

Türk Medeni Kanunu, 17 Şubat 1926’da kabul edilen 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin yerine geçmiş ve güncel düzenlemeleri içermektedir. Kadın-erkek eşitliği, laik hukuk anlayışı ve birey haklarının korunması ilkeleri, bu kanunun temelini oluşturur.

Boşanma Sebepleri Nelerdir?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda boşanma sebepleri "genel boşanma sebepleri" ve "özel boşanma sebepleri" olarak ikiye ayrılmıştır:

1. Genel Boşanma Sebepleri:

2. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması (TMK m.166/1 ve 166/2)

3. Anlaşmalı boşanma (TMK m.166/3)

4. Fiili ayrılık nedeniyle boşanma (TMK m.166/4)

5. Özel Boşanma Sebepleri:

6. Zina (aldatma) (TMK m.161)

7. Hayata kast, pek kötü muamele veya onur kırıcı davranış (TMK m.162)

8. Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme (TMK m.163)

9. Evi terk (TMK m.164)

10. Akıl hastalığı (TMK m.165)

    
    

Boşanmanın Hukuki Sonuçları

Boşanma davasının sonuçlanması ile birlikte tarafların hak ve yükümlülüklerinde değişiklikler meydana gelir. Bu kapsamda şu konular değerlendirilmektedir:

1. Velayet: Boşanma sonrasında çocuğun velayeti, mahkeme kararı ile eşlerden birine verilir. Velayet verilen eş, çocuğun bakım ve eğitimiyle ilgili kararları alır.

2. Nafaka: Boşanma davası sürecinde ve sonrasında talep edilebilecek dört tür nafaka bulunmaktadır:

   • Tedbir Nafakası: Dava süresince ekonomik olarak zorluk yaşayan eşe veya çocuklara ödenir.

   • İştirak Nafakası: Çocuğun velayetini almayan eşin, çocuğun bakım masraflarına katkı için ödediği nafakadır.

   • Yoksulluk Nafakası: Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşe, diğer eş tarafından ödenir.

   • Yardım Nafakası: Maddi açıdan ihtiyaç duyan eşe, diğer eş veya belirli akrabalar tarafından ödenir.

3. Maddi ve Manevi Tazminat: Boşanmaya sebep olan tarafın kusurlu olması durumunda, diğer eş maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

4. Mal Paylaşımı: Eşler arasında boşanma sonrası mal rejimi tasfiyesi yapılır. Yasal mal rejimi olan "edinilmiş mallara katılma rejimi" çerçevesinde, evlilik süresince edinilen mallar eşit şekilde paylaşılır.

5. Ziynet ve Mehir Alacağı: Evlilik sırasında verilen ziynet eşyaları ve dini gereklere uygun olarak belirlenen mehir, taraflar arasında uyuşmazlık konusu olursa mahkeme tarafından değerlendirilir.

6. Çocukla Kişisel İlişki: Velayeti kendisine verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulması mahkeme tarafından düzenlenir.

   
   

Boşanma Hukuku Hangi Sistemlere Ayrılır?

Boşanma hukukunda farklı ülkelerin benimsediği yaklaşımlar, hukuk sistemlerine göre değişiklik gösterir. Bu sistemler üç ana başlıkta incelenebilir:

1. Serbest Boşanma Sistemi: Eşler, karşılıklı anlaşarak veya tek taraflı irade beyanıyla evliliği sona erdirebilir. Roma Hukuku ve Cermen Hukuku bu sistemi benimsemiştir.

2. Mahkeme Kararıyla Boşanma Sistemi: Boşanmanın, mahkeme kararıyla gerçekleşmesi gereken bir süreç olduğu sistemdir. Türk Hukuku, bu sistemi benimseyerek boşanmayı hâkim kararı ile düzenler.

3. İdari İşlemle Boşanma Sistemi: Mahkemeye başvurmaksızın, boşanma işlemlerinin idari makamlarca gerçekleştirilmesini öngören sistemdir. Noter, konsolosluk veya belediye gibi idari organlar boşanma işlemini gerçekleştirir.

   
   

Görevli ve Yetkili Mahkemeler

Boşanma davaları, görevli mahkeme olarak Aile Mahkemeleri’nde görülür. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla bu davalara bakar.

Yetkili mahkeme ise şu esaslara göre belirlenir:

• Davacının veya davalının yerleşim yeri mahkemesi,

• Evliliğin son altı ayda birlikte sürdürüldüğü yer mahkemesi.